HAKSIZ TUTUKLAMA, GÖZALTI, ARAMA VE EL KOYMA SEBEBİ İLE TAZMİNAT (CMK m.141 ve Devamı)

Koruma tedbirleri; ceza muhakemesi sürecinde kamu gücü kullanılarak kişi hak ve özgürlüklerine müdahale edilen istisnai işlemlerdir. Bunlar arasında tutuklama, gözaltı, yakalama, arama ve el koyma gibi önlemler yer almakta olup, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) ile düzenlenmişlerdir. Ancak bu tedbirlerin keyfî, ölçüsüz veya hukuka aykırı uygulanması halinde ilgili kişilere, devlete karşı maddi ve manevi tazminat talebinde bulunma hakkı tanınmıştır. CMK m.141 vd. maddelerinde düzenlenen bu tazminat rejimi, kişisel özgürlük ve güvenlik hakkının ihlali halinde başvurulabilecek etkili hukuki korumalardan biridir.

1. Haksız Koruma Tedbirinin Tanımı ve Kapsamı

Ceza soruşturması veya kovuşturması esnasında uygulanan koruma tedbirleri ancak kanunla öngörülen koşullar altında ve orantılılık ilkesine uygun şekilde kullanılmalıdır. Bu koşullara aykırı olarak yapılan müdahaleler “haksız koruma tedbiri” olarak kabul edilir. Söz konusu durumlar, ilgilinin beraatine karar verilmesi ya da hakkında kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmesiyle sabit hale gelir. Neticede kişi, uğramış olduğu maddi zarar ve manevi elem nedeniyle devletten tazminat talep edebilir.

2. Tazminat Talebinin Usulü ve Yolları

Haksız koruma tedbirleri nedeniyle tazminat talebinde bulunmanın iki temel yolu bulunmaktadır:

İdari Başvuru (Tazminat Komisyonu): 6384 sayılı Kanun kapsamında kurulan Tazminat Komisyonu, haksız koruma tedbirleri sebebiyle doğan zararlara ilişkin idari başvuruları karara bağlayan özel bir kuruldur. Soruşturma veya kovuşturmada makul sürenin aşılması, beraat veya KYOK kararı verilmesine rağmen özgürlüğünden yoksun bırakılan kişilerin talepleri bu komisyona yöneltilir.
Yargı Yolu (CMK m.141): Tazminat Komisyonunun görev alanına girmeyen diğer durumlarda, doğrudan Ağır Ceza Mahkemesi nezdinde açılacak davalarla maddi ve manevi tazminat talebinde bulunulabilir. Bu davalar, Maliye Hazinesi hasım gösterilerek açılır.

3. CMK 141. Madde Uyarınca Tazminat Sebepleri

Aşağıda sayılan hallerde koruma tedbirlerinin hukuka aykırı uygulanmış sayılması nedeniyle tazminat hakkı doğar:

Yasal koşullar gerçekleşmeden yakalanma veya tutuklanma,
Gözaltında iken hâkim önüne çıkarılmama,
Kanuni haklar hatırlatılmadan özgürlüğünden yoksun bırakılma,
Yargı mercii önüne makul sürede çıkarılmama,
Beraat ya da kovuşturmaya yer olmadığı kararının verilmesi,
Gözaltı/tutukluluk süresinin mahkum olunan süreden fazla olması,
Tutuklama veya yakalama nedeninin açıklanmaması,
Yakınlara bilgi verilmemesi,
Arama ve elkoyma işlemlerinde ölçüsüzlük,
Adli kontrol tedbirleri uygulanmasına rağmen beraat veya KYOK kararı verilmesi.

4. Tazminat Davasının Açılma Süresi

CMK m.142’ye göre, kararın kesinleşme tarihinden itibaren en geç 1 yıl ve kişiye tebliğinden itibaren 3 ay içerisinde tazminat davası açılması gerekir. Ancak uygulamada gerekçeli kararın kesinleşme şerhiyle birlikte ilgilisine tebliği genellikle yapılmamaktadır. Bu sebeple süreler çoğunlukla 1 yıllık hak düşürücü süreye göre işlemektedir.

5. Görevli ve Yetkili Mahkeme

Tazminat talepleri, davacının yerleşim yeri Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılır. Yerleşim yerinde ağır ceza mahkemesi bulunmaması halinde en yakın ağır ceza mahkemesi yetkili kabul edilir. Yurt dışında ikamet eden Türk veya yabancı kişiler bakımından ise İstanbul, Ankara ve İzmir mahkemeleri yetkili görülmektedir.

6. Dava Usulü, Belgeler ve Değerlendirme Kriterleri

Tazminat davası açarken, dilekçeye; kimlik bilgileri, zarara neden olan işlem, zarar miktarı ve buna ilişkin deliller eklenmelidir. Mahkeme, sunulan bilgi ve belgelerin eksik olması durumunda 1 aylık kesin süre verir; tamamlanmaması halinde dilekçe reddedilir. Ancak uygulamada belge sunulmasa dahi tutukluluk süresine karşılık gelen asgari ücret üzerinden tazminata hükmedilebilmektedir.

Sosyal inceleme raporları, SGK kayıtları, gelir beyannameleri ve varsa serbest meslek makbuzları gibi belgelerle zarar somutlaştırılmalıdır. Bu belgeler, maddi zararın doğru hesaplanmasında temel rol oynar. Mahkeme, dosya üzerinden yaptığı incelemenin ardından talep konusunu değerlendirerek karar verir. Naip hâkim tayini, sosyal araştırma, mali incelemeler gibi yollarla dosya eksiksiz hale getirilir.

7. Maddi ve Manevi Tazminatın Hesaplanması

Maddi Tazminat: Somut gelir kaybı belgelerle ispat edilmek zorundadır. Sigortalı çalışanlar için SGK kayıtları, serbest çalışanlar için vergi levhası ibrazı gereklidir. Aksi halde asgari ücret esas alınarak hesaplama yapılır. Serbest meslek makbuzu bulunmadan ödenmiş avukatlık ücretleri tazminat kalemi olarak dikkate alınmaz.

Manevi Tazminat: Davacının sosyal konumu, uğradığı mağduriyetin derecesi, tutukluluk süresi, yaşadığı çevresel ve psikolojik etkiler dikkate alınarak hâkimin takdiriyle belirlenir. Yargıtay kararları uyarınca; kişi özgürlüğünden yoksun kalmanın yarattığı elem, yoksunluk ve prestij kaybı manevi tazminat kalemidir.

8. Faiz Talebi ve Başlangıç Tarihi

Haksız koruma tedbirinin başladığı tarihten itibaren faiz talep edilebilir. Faiz istenmemesi halinde, faiz başlangıcı dava tarihi olarak kabul edilir. Faiz oranı yasal faizdir. Hatalı faiz başlangıç tarihi hükümde yer alırsa bu durum Yargıtay tarafından bozma sebebi sayılabilir.

9. Avukatlık Ücreti ve Giderler

Tazminat davaları harçtan muaftır. Dava sonucunda lehine karar verilen tarafa CMK m.142 gereğince, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi kapsamında nispi vekâlet ücreti ödenir. Ancak tutar sulh ceza hakimliklerinde takip edilen işlerin maktu ücretinden düşük, ağır ceza davalarının maktu ücretinden yüksek olamaz.

10. Tazminatın Geri Alınması (CMK m.143)

Kovuşturmaya yer olmadığı kararı sonradan kaldırılıp mahkumiyet kararı verilirse ya da HAGB kararı sonradan bozulursa, ödenen tazminat, kararın verildiği mahkeme tarafından geri alınır. Bu husus, kamu alacaklarının tahsiline dair mevzuat hükümlerine göre uygulanır.

11. Tazminat Hakkı Bulunmayan Haller (CMK m.144)

Bazı durumlarda, kişi uğramış olsa dahi tazminat hakkı tanınmamaktadır. Örneğin:

Mahsup suretiyle tutukluluk süresi hükme esas cezanın infazından düşülen kişiler,
Sonradan çıkan lehe yasa değişiklikleriyle tazminat hakkı kazananlar,
Genel af, şikayetten vazgeçme, uzlaşma gibi nedenlerle dava düşenler,
Kusur ehliyeti olmayanlar,
Kasıtlı olarak sahte beyanla tutuklamaya yol açanlar.

12. HAGB Kararında Tazminat Talebi

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması veya kovuşturmanın ertelenmesi halinde kişi, düşme kararından sonra üç ay içinde tazminat talebinde bulunabilir. Ancak bu kararların verilmesi çoğu zaman talep üzerine gerçekleştiği için ilgilinin takipte bulunması gerekir.

13. AİHM Standartları ve Uluslararası Boyut

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihadında, 1 aylık haksız tutukluluk için yaklaşık 1.000 Euro manevi tazminat öngörülmektedir. Bu kıyas, ulusal mahkemelerce de dikkate alınmakta; kişinin yaşadığı kayıpların uluslararası standartlarla ölçülmesi sağlanmaktadır.

YARGITAY KARARLARI

YARGITAY 12. CEZA DAİRESİ E. 2022/192 K. 2025/3569 T. 8.4.2025 • HAKSIZ GÖZALTI VE TUTUKLULUK NEDENİ İLE MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT ( Davacının Sosyal ve Ekonomik Durumu Üzerine Atılı Suçun Niteliği Tutuklanmasına Neden Olan Olayın Cereyan Tarzı Tutuklu Kaldığı Süre ve Benzeri Hususlar ile Tazminat Davasının Kesinleşeceği Tarihe Kadar Faizi ile Birlikte Elde Edeceği Parasal Değer Dikkate Alınıp Hak ve Nesafet İlkelerine Uygun Makul Bir Miktar Olarak Tayin ve Tespiti Gerektiği ) • HAK VE NESAFET İLKESİ ( Haksız Gözaltı ve Tutukluluk Nedeni ile Maddi ve Manevi Tazminat – Davacının Sosyal ve Ekonomik Durumu Üzerine Atılı Suçun Niteliği Tutuklanmasına Neden Olan Olayın Cereyan Tarzı Tutuklu Kaldığı Süre ve Benzeri Hususlar ile Tazminat Davasının Kesinleşeceği Tarihe Kadar Faizi ile Birlikte Elde Edeceği Parasal Değer Dikkate Alınıp Hak ve Nesafet İlkelerine Uygun Makul Bir Miktar Olarak Tayin ve Tespit Edileceği )

YARGITAY 12. CEZA DAİRESİ E. 2022/176 K. 2025/3574 T. 8.4.2025 • HAKSIZ GÖZALTI VE TUTUKLULUK NEDENİYLE MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT ( Davacı Lehine Hükmedilecek Tazminat Miktarının Net Asgari Ücret Üzerinden Hesaplanan Miktar Yerine Bu Miktarın Üstünde Kalacak Şekilde Tayin Edilmesi Suretiyle Davacı Lehine Fazla Maddi Tazminata Hükmolunmasının Hukuka Aykırı Olduğu ) • MANEVİ TAZMİNAT ( Davacı Lehine Hükmedilecek Manevi Tazminatın Davacının Sosyal ve Ekonomik Durumu Üzerine Atılı Suçun Niteliği Tutuklanmasına Neden Olan Olayın Cereyan Tarzı Tutuklu Kaldığı Süre ve Benzeri Hususlar ile Tazminat Davasının Kesinleşeceği Tarihe Kadar Faizi ile Birlikte Elde Edeceği Parasal Değer Dikkate Alınıp Hak ve Nesafet İlkelerine Uygun Makul Bir Miktar Olarak Tayin ve Tespiti Gerektiği ) • MADDİ TAZMİNAT ( Haksız Gözaltı ve Tutukluluk Nedeniyle – Davacı Lehine Hükmedilecek Tazminat Miktarının Net Asgari Ücret Üzerinden Hesaplanan Miktar Yerine Bu Miktarın Üstünde Kalacak Şekilde Tayin Edilmesi Suretiyle Davacı Lehine Fazla Maddi Tazminata Hükmolunmasının Hukuka Aykırılığı )

YARGITAY 12. CEZA DAİRESİ E. 2021/9992 K. 2025/2283 T. 4.3.2025 • HAKSIZ EYLEM ARAMA VE EL KOYMA NEDENİYLE MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT İSTEMİ ( Nesnel Bir Ölçüt Olmamakla Birlikte Davacı Lehine Hükmedilecek Manevi Tazminatın Davacının Sosyal ve Ekonomik Durumu Üzerine Atılı Suçun Niteliği Tutuklanmasına Neden Olan Olayın Cereyan Tarzı Tutuklu Kaldığı Süre ve Benzeri Hususlar ile Tazminat Davasının Kesinleşeceği Tarihe Kadar Faizi ile Birlikte Elde Edeceği Parasal Değer Dikkate Alınıp Hak ve Nesafet İlkelerine Uygun Makul Bir Miktar Olarak Tayin ve Tespiti Gerekirken Belirlenen Ölçütlere Uymayacak Miktarda Çok Eksik Manevi Tazminata Hükmolunmasının Hatalı Olduğu ) • MANEVİ TAZMİNATIN BELİRLENMESİ ( Nesnel Bir Ölçüt Olmamakla Birlikte Davacı Lehine Hükmedilecek Manevi Tazminatın Davacının Sosyal ve Ekonomik Durumu Üzerine Atılı Suçun Niteliği Tutuklanmasına Neden Olan Olayın Cereyan Tarzı Tutuklu Kaldığı Süre ve Benzeri Hususlar ile Tazminat Davasının Kesinleşeceği Tarihe Kadar Faizi ile Birlikte Elde Edeceği Parasal Değer Dikkate Alınıp Hak ve Nesafet İlkelerine Uygun Makul Bir Miktar Olarak Tayin ve Tespiti Gerekirken Belirlenen Ölçütlere Uymayacak Miktarda Çok Eksik Manevi Tazminata Hükmolunmasının İsabetsiz Olduğu

YARGITAY 12.CEZA DAİRESİ E. 2021/9688 K. 2025/2225 T. 3.3.2025 • HAKSIZ SORUŞTURMA GÖZALTI TUTUKLAMA ARAMA EL KOYMA ADLİ KONTROL NEDENİYLE MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT ( Dava Dosyası İçerisinde Yer Almayan Tazminata Konu El Koyma İşlemlerinin Denetime Elverişli Olacak Şekilde Aslının ya da Onaylı Örneğin Dosya İçerisine Alınması El Konulan Eşyaların Davacıya İade Edilip Edilmediği Araştırılarak İade Edilmemesi Halinde Davacının Bu Konuda Maddi Bir Zararı Olup Olmadığı Tespit Edildikten Sonra Bu Hususta da Tazminat Koşullarının Oluşup Oluşmadığı Hakkında Değerlendirme Yapılması Gerektiği ) • TAZMİNATA KONU EL KOYMA İŞLEMLERİ ( Denetime Elverişli Olacak Şekilde Aslının ya da Onaylı Örneğin Dosya İçerisine Alınması El Konulan Eşyaların Davacıya İade Edilip Edilmediği Araştırılarak İade Edilmemesi Halinde Davacının Bu Konuda Maddi Bir Zararı Olup Olmadığı Tespit Edildikten Sonra Bu Hususta da Tazminat Koşullarının Oluşup Oluşmadığı Hakkında Değerlendirme Yapılacağı – Haksız Soruşturma Gözaltı Tutuklama Arama El Koyma Adli Kontrol Nedeniyle Maddi ve Manevi Tazminat ) • MADDİ ZARAR ( Davacının Dava Dilekçesiyle Cep Telefonuna ve Manevi Değeri Olan Cd’lere El Konulmasına Rağmen İade Edilmediğinden Bahisle de Tazminat Talep Ettiği – Dava Dosyası İçerisinde Yer Almayan Tazminata Konu El Koyma İşlemlerinin Denetime Elverişli Olacak Şekilde Aslının ya da Onaylı Örneğin Dosya İçerisine Alınması El Konulan Eşyaların Davacıya İade Edilip Edilmediği Araştırılarak İade Edilmemesi Halinde Davacının Bu Konuda Maddi Bir Zararı Olup Olmadığı Tespit Edildikten Sonra Bu Hususta da Tazminat Koşullarının Oluşup Oluşmadığı Hakkında Değerlendirme Yapılacağı )

YARGITAY CEZA GENEL KURULU E. 2023/12-83 K. 2025/13 T. 8.1.2025 • TAZMİNAT İSTEMİ ( Tutuklu Kaldıktan Sonra Beraat Eden Davacının Sosyal ve Ekonomik Durumu Toplumsal Konumu ve Ceza İnfaz Kurumunda Kaldığı Süre Müsnet Suçun Niteliği Tutuklamanın Davacı Üzerinde Bıraktığı Olumsuz Etkiler ve Haksız Tutukluluğun Gerçekleştiği Tarihteki Paranın Satın Alma Gücü Düşünüldüğünde Davacı Lehine Hükmolunan Manevi Tazminatın Fazla Olduğu – Direnme Kararının Bozulması Gereği ) • FAZLA MANEVİ TAZMİNAT TAKDİRİ ( Türkiye Cumhuriyeti İcra Vekilleri Heyetini Cebren İskat veya Vazife Görmekten Cebren Menetmeye Teşebbüs Suçundan 1265 Gün Tutuklu Kaldıktan Sonra Bu Suçtan Beraat Eden Davacının Sosyal ve Ekonomik Durumu Toplumsal Konumu ve Ceza İnfaz Kurumunda Kaldığı Süre Müsnet Suçun Niteliği Tutuklamanın Davacı Üzerinde Bıraktığı Olumsuz Etkiler ve Haksız Tutukluluğun Gerçekleştiği Tarihteki Paranın Satın Alma Gücü Göz Önüne Alındığında Davacı Lehine Hükmolunan Manevi Tazminatın Fazla Olduğu )

YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2024/4-373 K. 2024/629 T. 4.12.2024 • OLUMSUZ TUTUKLULUK KOŞULLARI NEDENİYLE VEFAT EDEN BABA NEDENİYLE MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT İSTEMİ ( İlk Derece Mahkemesi Sıfatıyla Yargılama Yapan Yargıtay 4. Hukuk Dairesi İle Ağır Ceza Mahkemesi Arasında Temyiz Edilmeksizin Kesinleşen Kararlar Nedeni İle Yargı Yerinin Belirlenmesinde Yargıtay 5. Ceza Dairesi Görevli Olduğu ) • YARGI YERİNİN BELİRLENMESİ ( İlk Derece Mahkemesi Sıfatıyla Yargılama Yapan Yargıtay 4. Hukuk Dairesi İle Ağır Ceza Mahkemesi Arasında Temyiz Edilmeksizin Kesinleşen Kararlar Nedeni İle Yargı Yerinin Belirlenmesinde Yargıtay 5. Ceza Dairesi Görevli Olduğu – Olumsuz Tutukluluk Koşulları Nedeniyle Vefat Eden Baba Nedeniyle Maddi ve Manevi Tazminat İstemi ) • MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT İSTEMİ ( Olumsuz Tutukluluk Koşulları Nedeniyle Vefat Eden Baba Nedeniyle – İlk Derece Mahkemesi Sıfatıyla Yargılama Yapan Yargıtay 4. Hukuk Dairesi İle Ağır Ceza Mahkemesi Arasında Temyiz Edilmeksizin Kesinleşen Kararlar Nedeni İle Yargı Yerinin Belirlenmesinde Yargıtay 5. Ceza Dairesi Görevli Olduğunun Gözetileceği )

YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2024/4-309 K. 2024/618 T. 4.12.2024 • CEZA MAHKEMESİ HAKİMİNİN YARGISAL FAALİYETİ NEDENİYLE MANEVİ TAZMİNAT İSTEMİ ( Davacı Asliye Ceza Mahkemesince Yapılan İşlemler Nedeniyle Tazminat Talep Etmiş Olup Görevli Mahkemenin Davacının Oturduğu Yer Ağır Ceza Mahkemesi Olduğu ) • GÖREVLİ MAHKEME ( Davacı Asliye Ceza Mahkemesince Yapılan İşlemler Nedeniyle Tazminat Talep Etmiş Olup Görevli Mahkemenin Davacının Oturduğu Yer Ağır Ceza Mahkemesi Olduğu – Ceza Mahkemesi Hakiminin Yargısal Faaliyeti Nedeniyle Manevi Tazminat İstemi ) • MANEVİ TAZMİNAT İSTEMİ ( Ceza Mahkemesi Hakiminin Yargısal Faaliyeti Nedeniyle – Görevli Mahkemenin Davacının Oturduğu Yer Ağır Ceza Mahkemesi Olduğunun Gözetileceği )

YARGITAY CEZA GENEL KURULU E. 2021/12-98 K. 2024/329 T. 6.11.2024 • TAZMİNAT İSTEMİ ( Mahkemece Yeni ve Değişik Gerekçeyle Kurulan Hükmün Direnme Kararı Niteliğinde Olmadığı/Yeni Hükmün Doğrudan Ceza Genel Kurulunca Ele Alınması Mümkün Olmadığından Dosyanın Temyiz İncelemesi İçin Özel Daireye Gönderilmesine Karar Verilmesi Gereği ) • KARARIN DİRENME NİTELİĞİNDE OLMAMASI ( Tazminat – Mahkemenin Daha Önceki Kararda Yer Almayan Yeni ve Değişik Gerekçeyle Hüküm Kurmasının Direnme Kararı Niteliğinde Olmadığı/Bu Yeni Hükmün Doğrudan Ceza Genel Kurulunca Ele Alınması Mümkün Olmadığından Dosyanın Temyiz İncelemesi İçin Özel Daireye Gönderilmesi Gerektiği )

YARGITAY CEZA GENEL KURULU E. 2020/12-46 K. 2024/302 T. 16.10.2024 • KORUMA TEDBİRLERİ NEDENİYLE TAZMİNAT İSTEMİ ( Hakkında TCK’nın 191. Md. 2, 3, 4 ve 5. Fıkraları Uyarınca Tedavi ve Denetimli Serbestlik Tedbiri Uygulanmasına Karar Verildikten Sonra Mahkemece Belirlenen Denetim Süresi Sonunda Davanın Düşmesine Karar Verilmesi Hâlinde Davacının Fazladan Tutuklu Kaldığı Süreler İçin Süresinde Dava Açması Koşuluyla Tazminat Talep Edebileceği ) • KULLANMAK İÇİN UYUŞTURUCU MADDE BULUNDURMA SUÇU ( Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat İstemi – Davacı Hakkındaki Denetimli Serbestlik Evrakının İnfaz Edilerek Mahkemesine İade Edildiği/Tazminata İlişkin Dava Tarihi İtibariyle Davacı Hakkında Verilmiş Bir Düşme Kararı Bulunmadığından Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat Davasının Reddedilmesinin İsabetli Olduğu ) • DENETİMLİ SERBESTLİK TEDBİRİNİN OLUMLU SONUÇLANMASI ( Tazminata İlişkin Dava Tarihi İtibariyle Davacı Hakkında Verilmiş Bir Düşme Kararı Bulunmadığından Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat Davasının Belirtilen Aşamada Reddedilmesinin İsabetli Olduğu Kabul Edileceği – Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat İstemi )

YARGITAY CEZA GENEL KURULU E. 2020/32 K. 2024/227 T. 10.7.2024 • HAKSIZ TUTUKLAMA KARARI ( Verildiği İddia Edilen Müteveffanın Dava Açılmadan Önce Vefat Etmesi Hâlinde Yasal Mirasçılarının Tazminat İstemi – Kanun’da Alacak Bakımından Bir Ayrım Yapılmadığından Ölen Kişi Hakkında Koruma Tedbirlerinin Hukuka Aykırı Olarak Uygulanması Nedeniyle Oluşan Maddi Zararlar da Madde Kapsamına Gireceği/CMK’nın 142/2. Maddesinde “Zarara Uğrayan” İfadesinin Kullanıldığı da Dikkate Alındığında Mirasçıların da Dava Açma Hakları Olduğunun Kabulünde Zorunluluk Bulunduğu ) • YASAL MİRASÇILARIN MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT İSTEMİ ( Haksız Tutuklama Nedeniyle – Davacıların Maddi Tazminat Davası Açabileceklerine İlişkin Direnme Gerekçesinin İsabetli Olduğu/Manevi Tazminat Davası Açabileceklerine İlişkin Direnme Gerekçelerinin İse İsabetli Olmadığı/Davacıların Manevi Tazminat Davası Açamayacaklarından Davanın Reddi Gereği ) • MÜTEVEFFANIN DAVA AÇILMADAN ÖNCE VEFAT ETMESİ HALİNDE YASAL MİRASÇILARININ TAZMİNAT İSTEMİ ( Haksız Tutuklama Nedeniyle – Hakkında Haksız Tutuklama Kararı Verildiği İddia Edilen Müteveffanın Dava Açılmadan Önce Vefat Etmesi Hâlinde – Ölen Kişi Hakkında Koruma Tedbirlerinin Hukuka Aykırı Olarak Uygulanması Nedeniyle Oluşan Maddi Zararlar da Madde Kapsamına Gireceği/CMK’nın 142/2. Maddesinde “Zarara Uğrayan” İfadesinin Kullanıldığı da Dikkate Alındığında Mirasçıların da Dava Açma Haklarının Olduğu )

YARGITAY 12. CEZA DAİRESİ E. 2020/11311 K. 2022/2412 T. 28.3.2022 • YAKALAMA VEYA TUTUKLAMA SONRASI KYO VEYA BERAAT KARARI VERİLMESİ HALİNDE TAZMİNAT İSTEMİ ( Davacı Hakkında Düzenlenen Tüm Tutanak Müzekkere ve Belgelerin Onaylı Birer Sureti Dosya İçine Alınarak Davacının Hangi Suç ya da Suçlardan Tutuklandığının Belirleneceği – Tutuklama Müzekkeresinin İnfaz Edilip Edilmediği ve İnfaz Edilmiş Olması Halinde İnfaz Tarihleri Ceza İnfaz Kurumundan Sorularak İnfaz Edilen Tutukluluk Süresinin Tereddüde Mahal Vermeyecek Şekilde Tespit Edilmesi Gerektiği ) • DAVA TÜRÜNÜN HATALI GÖSTRİLMESİ ( Gerekçeli Karar Başlığında “Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat” Olan Dava Türünün “Maddi ve Manevi Tazminat” Şeklinde Yazılmasının Kanuna Aykırı Olduğu ) • HÜKMEDİLECEK MANEVİ TAZMİNATIN TAKDİRİ ( Davacının Sosyal ve Ekonomik Durumu ve Üzerine Atılı Suçun Niteliği Tutuklanmasına Neden Olan Olayın Cereyan Tarzı ile Tutuklu Kaldığı Süre ve Benzeri Hususlar ile Tazminat Davasının Kesinleşeceği Tarihe Kadar Davacının Elde Edeceği Parasal Değerin Dikkate Alınacağı – Hak ve Nasafet İlkelerine Uygun Makul Bir Miktar Olarak Tayin ve Tespiti Gerekirken Yetersiz Tazminata Hükmolunmasının Hatalı Olduğu ) • MADDİ TAZMİNAT ( Davacının Gözaltında ve Tutuklu Kaldığı Döneme İlişkin Net Asgari Ücret Üzerinden Hesaplanan “2.052,19” TL Yerine Hatalı Bilirkişi Raporuna Dayanılarak Bu Miktarın Altında Kalacak Şekilde “2.124,40” TL Olarak Tayin Edilmesi Suretiyle Davacı Lehine Eksik Tazminata Hükmolunmasının Kanuna Aykırı Olduğu – Kararın Bozulması Gerektiği )

YARGITAY 12. HUKUK DAİRESİ E. 2021/8933 K. 2022/2107 T. 22.2.2022 • KORUMA TEDBİRLERİ NEDENİYLE TAZMİNAT ( Takip Konusu Ceza Mahkemesi Kararının Takip Tarihi İtibariyle Kesinleşip Kesinleşmediği Araştırılarak Kesinleşmemiş Olduğunun Tespit Edilmesi Halinde 5271 S. CMK’nun 142/10. Md. Gereği İşlem Yapılmasına Karar Verileceği ) • CEZA MAHKEMESİ KARARININ TAKİP TARİHİ İTİBARİYLE KESİNLEŞMESİ DURUMU ( Takip Konusu Yapılan Vekalet Ücretinin Kararın Kesinleşme Tarihinde Muaccel Hale Geleceği Nazara Alınarak Kesinleşme Tarihinden İtibaren Faiz Hesaplaması Yaptırılması ve Oluşacak Sonuca Göre Karar Verilmesi Gerektiği – Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat ) • VEKALET ÜCRETİ ( Ceza Mahkemesi Kararının Takip Tarihi İtibariyle Kesinleştiğinin Belirlenmesi Durumunda Takip Konusu Yapılan Vekalet Ücretinin Kararın Kesinleşme Tarihinde Muaccel Hale Geleceği Nazara Alınarak Kesinleşme Tarihinden İtibaren Faiz Hesaplaması Yaptırılacağı – Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat )

UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ HUKUK BÖLÜMÜ E. 2023/299 K. 2024/36 T. 5.2.2024 • MÜSADERE KARARI VERİLMESİ SONUCU ARACA FİİLEN EL KONULUP OTOPARKA ÇEKİLMESİ NEDENİYLE UĞRANILDIĞI İLERİ SÜRÜLEN MADDİ VE MANEVİ ZARARIN TAZMİNİ İSTEMİ ( Ceza Soruşturması ve Kovuşturması Kapsamında Yapılan Faaliyetin Yargı Faaliyeti Olduğu ve Bu Kapsamda Gerçekleştirilen İşlemlerin Yargısal İşlem Mahiyetini Taşıdığı/ Davanın Görüm ve Çözümünde Adli Yargının Görevli Olduğu ) • KORUMA TEDBİRİ ( Müsadere Kararı Verilmesi Sonucu Araca Fiilen El Konulup Otoparka Çekilmesi Nedeniyle Uğranıldığı İleri Sürülen Maddi ve Manevi Zararın Tazmini İstemi – Davacı Tarafından Uğranıldığı İleri Sürülen Zararın Tazmini İsteminin Dayanağının 5271 Sayılı Kanun’un 141. Maddesinde Düzenlenen “Koruma Tedbirleri” Kapsamında Olduğu ve Aynı Kanun’un 142. Maddesi Hükmü Uyarınca Bu Davada Adli Yargının Görevli Olduğu Sonucuna Varıldığı ) • ADLİ YARGI ( Ceza Soruşturması ve Kovuşturması Kapsamında Gerçekleştirilen İşlemlerin Yargısal İşlem Olduğu – Davacı Tarafından Uğranıldığı İleri Sürülen Zararın Tazmini İsteminin Dayanağının 5271 Sayılı Kanun’un 141. Maddesinde Düzenlenen “Koruma Tedbirleri” Kapsamında Olduğu ve Aynı Kanun’un 142. Md.si Uyarınca Bu Adli Yargının Görevli Olduğu )

YARGITAY CEZA GENEL KURULU E. 2018/12-576 K. 2022/678 T. 2.11.2022 • 466 SAYILI KANUN UYARINCA KORUMA TEDBİRİ NEDENİYLE TAZMİNAT İSTEMİ ( 466 S. Kanun’un 1. Md. 7. Bendi Uyarınca Uyuşmazlık Konusu Olaydaki Gibi Mahkûm Olup da Tutuklu Kaldığı Süre Hükümlülük Süresinden Fazla Olan Kimselerin Uğrayacakları Zararların Devlet Tarafından Karşılanacağına Yer Verildiği – Davacının 466 S. Kanun Uyarınca Tazminat Talep Etme Hakkının Bulunduğu ) • MAHKUM OLUP DA TUTUKLU KALDIĞI SÜRE HÜKÜMLÜLÜK SÜRESİNDEN FAZLA OLAN KİMSELER ( 466 S. Kanun Uyarınca Koruma Tedbiri Nedeniyle Tazminat İstemi – 466 S. Kanunda CMK’nin 144. Md. Birinci Fıkrasının ( B ) Bendinde Yer Alan İstisnai Bir Hükmün Bulunmadığı/Davacı Açısından Tazminata Engel Bir Durumun Bulunmadığının Gözetileceği ) • KORUMA TEDBİRİ NEDENİYLE TAZMİNAT İSTEMİ ( 466 S. Kanun Uyarınca – 466 S. Kanun’un 1. Md. 7. Bendi Uyarınca Mahkûm Olup da Tutuklu Kaldığı Süre Hükümlülük Süresinden Fazla Olan Kimselerin Uğrayacakları Zararların Devlet Tarafından Karşılanacağına Yer Verildiği/Davacı Açısından Tazminata Engel Bir Durumun Bulunmadığı ve Davacının Tazminat Başvurusunun Değerlendirileceği )

UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ HUKUK BÖLÜMÜ E. 2021/546 K. 2021/707 T. 27.12.2021 • AĞIR HASTA MURİSİN ÖLÜMÜ ( Doktor Raporlarına Rağmen Tutukluluk Halinin Devamına Karar Verilmesi ve Hükümden Sonra Cezasının Ertelenmemesi Nedeniyle Maddi ve Manevi Tazminat İstemi – Yargısal Nitelikli Bir İşlemin İdari Yargı Denetimi Dışında Tutulması Gerektiğinden Bu Sırada Uğranıldığı İleri Sürülen Maddi ve Manevi Zararların Tazmini İstemiyle Açıldığı Anlaşılan Davanın Görüm ve Çözümünün Adli Yargı Yerine Ait Olduğu ) • ADLİ YARGI ( Doktor Raporlarına Rağmen Tutukluluk Halinin Devamına Karar Verilmesi ve Hükümden Sonra Cezasının Ertelenmemesi Nedeniyle Murisin Ölümünden Kaynaklı Maddi ve Manevi Tazminat İstemi – Yargılama Sürecine Katkıda Bulunan İşlemler ya da Faaliyetler Nedeniyle Devletin Sorumlu Tutulması da Aynı Yargı Düzeni İçinde Yapılacağından Ağır Ceza Mahkemesince Verilen Görevsizlik Kararının Kaldırılacağı ) • DOKTOR RAPORLARINA RAĞMEN TUTUKLULUK HALİNİN DEVAMINA KARAR VERİLMESİ VE HÜKÜMDEN SONRA CEZASI ERTELENMEMESİ ( Murisin Ölümü Nedeniyle Maddi ve Manevi Tazminat İstemi – Yargısal Nitelikli Bir İşlemin İdari Yargı Denetimi Dışında Tutulması Gerektiğinden Bu Sırada Uğranıldığı İleri Sürülen Maddi ve Manevi Zararların Tazmini İstemiyle Açıldığı Anlaşılan Davanın Görüm ve Çözümünün Adli Yargı Yerine Ait Olduğu ) • YARGISAL NİTELİKLİ BİR İŞLEMİN İDARİ YARGI DENETİMİ DIŞINDA TUTULMASI GEREKTİĞİ ( Doktor Raporlarına Rağmen Tutukluluk Halinin Devamına Karar Verilmesi ve Hükümden Sonra Cezasının Ertelenmemesi Nedeniyle Murisin Ölümünden Kaynaklı Maddi ve Manevi Tazminat İstemi – İdare Mahkemesince Yapılan Başvurunun Kabulü İle Ağır Ceza Mahkemesince Verilen Görevsizlik Kararının Kaldırılması Gerektiği ) • GÖREVLİ MAHKEME ( Doktor Raporlarına Rağmen Tutukluluk Halinin Devamına Karar Verilmesi ve Hükümden Sonra Cezasının Ertelenmemesi Nedeniyle Murisin Ölümünden Kaynaklı Maddi ve Manevi Tazminat İstemi – Uyuşmazlık Mahkemesi’nin Adli Yargı İçerisinde Hangi Yargı Merciinin Bu Davalara Bakmakla Görevli Olduğu Hususunda Karar Verme Yetkisi Bulunmadığı/Bu Belirlemenin İlgili Yargı Kolunun Kendi İçerisinde Yapılması Gerektiği )

YARGITAY CEZA GENEL KURULU E. 2017/9-506 K. 2019/47 T. 24.1.2019 • MADDİ TAZMİNAT DAVASI ( Hakkaniyet İlkesi Gereği Davacının Tazminat İsteğine Konu İşlem Tarihindeki Yaş Durumu da Dikkate Alınarak En Azından Temel İhtiyaçlarını Karşılayan İnsanca Yaşamasına İmkân Tanıyan Net Asgari Ücretin Tamamı Üzerinden Belirlenecek Bir Miktarın Maddi Tazminat Olarak Belirlenmesi Gerektiği ) • İLLİYET BAĞI ( Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat Talebinde Bulunulabilmesi İçin Zarar İle Haksız İşlem Arasında Uygun İlliyet Bağı Bulunması Zararın da Hukuka Uygun Bir Gelire İlişkin Olması Gerektiği ) • HAKSIZ GÖZALTI VE TUTUKLAMA ( Sonucu Sınavlara Girememesi Nedeniyle Eğitimi Aksadığından Zamanında Mezun Olamaması ve Dava Aşamasında Maddi Kaybına İlişkin Olarak Yalnızca Eğitimine Ara Vermek Zorunda Kaldığına İlişkin Bir Belgeyi Sunmuş Olması Göz Önüne Alındığında Davacı Lehine Bir Miktarın Maddi Tazminat Olarak Belirlenmesi Gerektiği ) • HAKKANİYET İLKESİ ( Gereği Son Sınıf Öğrencisi Olan Davacının Tazminat İsteğine Konu İşlem Tarihindeki Yaş Durumu da Dikkate Alınarak En Azından Temel İhtiyaçlarını Karşılayan İnsanca Yaşamasına İmkân Tanıyan Net Asgari Ücretin Tamamı Üzerinden Belirlenecek Bir Miktarın Maddi Tazminat Olarak Belirlenmesi Gerektiği )