SUÇ İŞLEMEYE TAHRİK SUÇU (TCK 214)

I. Madde Metni

(1) Suç işlemek için alenen tahrikte bulunan kişi, altı aydan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(2) Halkın bir kısmını diğer bir kısmına karşı silahlandırarak, birbirini öldürmeye tahrik eden kişi, onbeş yıldan yirmidört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(3) Tahrik konusu suçların işlenmesi halinde, tahrik eden kişi, bu suçlara azmettiren sıfatıyla cezalandırılır.

TCK 214 Madde Gerekçesi

Maddenin birinci fıkrasında, suç işlemeye alenen tahrik fiili, iştirak ilişkisinden bağımsız bir suç olarak tanımlanmıştır. Burada bir tehlike suçu söz konusu olduğundan, suç işlemeye tahrik suçunun tamamlanabilmesi için tahrik konusu suçların işlenmesi gerekmemektedir. Suç işlemek için tahrik, aslında tahrik konusu suça bir hazırlık hareketi niteliğindedir. Ancak aleni olarak gerçekleştirilen bu tür fiillerin, kamu barışı açısından ifade ettiği tehlike nedeniyle, zararlı neticenin doğmasını beklemeden ve iştirak kurallarından bağımsız olarak ceza yaptırımı altına alınması gerekmiştir.

Burada önemli olan, belirli olmayan kimselerin suç işlemeye tahrik edilmesidir. Eğer muayyen kişiler, belli bir suçu işlemek için teşvik veya azmettirilmiş ise, meselenin iştirak kuralları çerçevesinde değerlendirilmesi gerekir.

Maddenin ikinci fıkrasında, halk kesimlerinin silâhlı şekilde birbirlerine karşı öldürmeye tahrik edilmesi iştirak hükümlerinden bağımsız olarak cezalandırılmaktadır. Suç, halkın bir kısmını diğer bir kısmına karşı silâhlandırarak, birbirini öldürmeye tahrik edilmesiyle oluşur. Suçun tamamlanabilmesi için öldürmenin ya da fiili saldırının başlaması gerekmez.

Belirli kişilerin öldürülmesinin istenmesi, tahrikin bu doğrultuda yapılmış olması hâlinde; fıkra hükmü uygulanmaz. Bu hâlde de konunun iştirak kuralları çerçevesinde değerlendirilmesi gerekir.

Üçüncü fıkra hükmüne göre, tahrik konusu suçların işlenmesi hâlinde, tahrikçi bu suçların her birinden dolayı azmettiren sıfatıyla sorumlu olacaktır.

II. KORUNAN HUKUKÎ YARAR

Suç işlemeye tahrik fiili gerçekleştiğinde, toplum bünyesinde belirsiz sayıda kişinin söz konusu suçu gerçekleştirme olasılığı ortaya çıkar; ancak bu bireylerin kimler olduğu ekseriyetle saptanamaz. Tahrik edilen kimselerin belirliliği bulunmadığından, ilgili suçun icra edilip edilmeyeceği yahut ne zaman icra edileceği de öngörülemez hâle gelir. Netice itibarıyla, böyle bir eylem kamu düzenini ve toplumsal huzuru sekteye uğratarak bireylerin barış ve güven içinde yaşama imkanını zedeler. Bu nedenle, söz konusu düzenleme ile korunan temel hukuki yarar toplum düzeni, başka bir ifadeyle kamu barışıdır.

III. MADDÎ UNSUR

1. Fail

Kanun koyucu, 214. maddede faile ilişkin herhangi bir özel nitelik aramamış, yalnızca “kişi” kavramını kullanmakla yetinmiştir. Dolayısıyla yerli‑yabancı ayrımı yapılmaksızın herkes bu suçun faili olabilir; düzenleme özgü suç niteliği taşımaz. Alenen suç işlemeye çağrıda bulunan yahut halkın bir kesimini diğerine karşı silahlandırarak öldürmeye kışkırtan kimse fail sıfatını haizdir.

2. Mağdur

Bu suçun mağduru, belirli bireyler değil, muhtevası itibarıyla bütün toplumdur. Hedef kitlenin belirlenebilir olduğu hâllerde 214. madde tatbik edilmez; hangi suçun işlenmesi için azmettirme varsa fail, o suça iştirakten cezalandırılır.

3. Hareket

TCK m. 214 bünyesinde teknik olarak iki ayrı suç tipi tek maddede düzenlenmiştir. Birinci fıkra, belirli olmayan kişileri suça alenen tahrik etmeyi; ikinci fıkra ise halkın bir kısmını diğer kısmına karşı silahlandırarak birbirini öldürmeye teşvik etmeyi konu edinir. İncelemeyi her fıkra bakımından ayrı yürütmek isabetli olacaktır:

3.1 Birinci Fıkra

Birinci fıkradaki hareket, failin belirsiz kitleyi suça açıkça kışkırtmasıdır. Eğer kışkırtma belirli şahıslara yönelmişse tipiklik oluşmaz; fail, doğrudan ilgili suça azmettirme hükümleri uyarınca sorumlu olur. Örneğin, bir kulüp başkanının şampiyonluk kutlamasında “herkes silahını ateşlesin” çağrısı bu maddeye girerken, televizyon karşısında yanındaki arkadaşına aynı fiili telkin eden kimsenin davranışı genel güvenliği tehlikeye sokma suçuna iştiraki oluşturur.

Tahrik edilen fiilin mutlaka bir “suç” teşkil etmesi gerekir. Suç kavramı, TCK veya özel kanunlarca hürriyeti bağlayıcı ceza yahut adli para cezası öngörülmüş eylemleri kapsar. Henüz yürürlüğe girmemiş yasa hükümleriyle tanımlanan fiiller suç sayılmaz. Keza kabahat niteliğindeki fiillere yönelen tahrik de 214. madde kapsamında değerlendirilmez. Kanaatimizce, taksirli suçlar bakımından tahrik mümkün değildir; zira taksirde failde önceden alınmış bir suç işleme kararı bulunmaz.

Tahrik eyleminin suça vücut vermesi için aleniyet şarttır. Aleniyet, fiilin icra edildiği şartlar itibarıyla belirsiz ve çok sayıda kişi tarafından algılanabilir olmasını ifade eder. Tahrik yazı, söz, ses, işaret veya başka iletişim vasıtalarıyla gerçekleştirilebilir. Özetle, tahriki duyan kimse olmaması aleniyetin kabulüne engel değildir; mühim olan, fiilin herkesçe öğrenilebilir mahiyette icra edilmesidir.

Bu fıkradaki suç, soyut tehlike suçu karakteri taşır; tahrik konusu suçun fiilen gerçekleşmesi gerekmez. Ulaşılması hedeflenen sonuçtan bağımsız olarak, tahrik beyanı tek başına tipikliği tamamlar.

3.2 İkinci Fıkra

İkinci fıkrada yer alan suç tipi, halkın bir bölümünü diğerine karşı silahlandırmak suretiyle karşılıklı öldürmeye kışkırtmaktır. Burada failin, toplumu etnik, dinî, mezhepsel veya ideolojik temelde iki gruba ayırarak birini diğerine yönlendirmesi gerekir. Tahrikin yanı sıra “silahlandırma” unsurunun fiilen gerçekleşmesi şarttır; yalnızca silahlanma çağrısı yeterli değildir. “Silah” kavramı, TCK m. 6’da tanımlanan her türlü ateşli veya ateşsiz vasıtayı kapsar.

Öldürmeye yönelen tahrik gizlice de yapılabilir; aleniyet şartı ikinci fıkra bakımından aranmaz. Mağdurlar belirsiz olmalı; belirli şahısların öldürülmesine yönelik azmettirme hâlinde TCK m. 81‑82 hükümleri devreye girer. Bu suç da tehlike suçu niteliğindedir; tahrik edilen kimselerin fiilen saldırıya geçmeleri aranmaz.

3.3 Üçüncü Fıkra

Tahrik sonrası, kışkırtılan suçların işlenmesi hâlinde tahrikçi azmettiren olarak sorumlu olur. Bu durumda tahrik ile işlenen suç arasında uygun illiyet bağı kurulmalıdır. İşlenen suçlar bakımından faillere verilecek cezalardan, daha önce tahrik suçundan kesinleşmiş bir mahkûmiyet mevcutsa mahsup yapılması gerekir.

IV. MANEVÎ UNSUR

Suç yalnız kast ile işlenebilir; taksirle işlenme ihtimali kanun tarafından öngörülmemiştir. Genel kast yeterlidir; özel saik aranmaz. Fail, birinci fıkrada alenen tahrik ettiğini, ikinci fıkrada ise silahlandırdığını ve öldürmeye sevk ettiğini bilip istemelidir. Her iki fıkra bakımından doğrudan ya da olası kast mümkündür.

V. SUÇUN NİTELİKLİ HÂLLERİ

TCK m. 218 uyarınca, söz konusu suçların basın ve yayın yoluyla işlenmesi hâlinde ceza yarısına kadar artırılır. Basın-yayın ibaresi; yazılı, görsel, işitsel ve elektronik tüm kitle iletişim araçlarını kapsar.

VI. ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ

1. Teşebbüs – Suç, tahrik beyanının yapılmasıyla tamamlandığından ancak fiil parçalanabildiği ölçüde teşebbüs mümkündür. Dağıtılmadan ele geçirilen broşür veya CD’ler bu kapsamda örneklenebilir.

2. İştirak – Menkul iştirak hükümleri aynen uygulanır. Ayrıca tahrik sonucunda suç işlenirse tahrikçi azmettiren olarak sorumlu tutulur.

3. İçtima – Fail tek eylemle birden fazla kişiyi tahrik ederse zincirleme suç hükümleri uygulanmaz; zira mağdur toplumdur. İkinci fıkranın şartları oluştuğunda birinci fıkra tatbik edilmez; 214, 216’ya nazaran da özel normdur.

VII. YAPTIRIM

Birinci fıkradaki suç, altı aydan beş yıla kadar hapis ile cezalandırılır. İki yılın altında hapis cezası verilmesi hâlinde seçenek yaptırımlar, erteleme ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması hükümleri tartışmaya açılır. İkinci fıkrada öngörülen ceza ise on beş yıldan yirmi dört yıla kadar hapistir. Basın‑yayın yoluyla işlenmesi durumunda ceza, yarıya kadar artırılabilir.

VIII. KOVUŞTURMA USULÜ, GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME

Suçun takibi şikâyete tabi olmayıp re’sen yapılır. Birinci fıkra bakımından görevli mahkeme Asliye Ceza, ikinci fıkra bakımından Ağır Ceza Mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise tahrikin icra edildiği yer mahkemesidir.

YARGITAY KARARLARI

YARGITAY 8. CEZA DAİRESİ E. 2023/3805 K. 2025/1896 T. 10.3.2025 • SUÇ İŞLEMEYE TAHRİK SUÇU ( Atılı Suçun İşlenebilmesi İçin Tahrik Edilen Eylemin Belirli ve Somut Bir Suç Olması Gerektiği/Sanığın Paylaşımlarının Genel ve Soyut Nitelikte Olduğu Ayrıca Türk Ceza Kanunu veya Özel Ceza Kanunlarında Suç Olarak Tanımlanan Belirli Bir Suçu İşlemeye Tahrik Niteliğinde Olmadığı – Beraatine Karar Verilmesi Gerektiğinin Gözetilmemesinin Hatalı Olduğu ) • PAYLAŞIMLARIN GENEL VE SOYUT NİTELİKTE OLMASI ( Sanığın Yargılamaya Konu Edilen Paylaşımı Şehit Haberlerinin Etkisiyle Yaptığına Dair Savunmaları Birlikte Dikkate Alındığında Paylaşımlarının Genel ve Soyut Nitelikte Olduğu/Ayrıca Türk Ceza Kanunu veya Özel Ceza Kanunlarında Suç Olarak Tanımlanan Belirli Bir Suçu İşlemeye Tahrik Niteliğinde Olmadığı – Sanığın Beraatine Karar Verilmesi Gerektiği ) • SUÇ UNSURLARININ OLUŞMASI ( Sanığın Paylaşımlarının Türk Ceza Kanunu veya Özel Ceza Kanunlarında Suç Olarak Tanımlanan Belirli Bir Suçu İşlemeye Tahrik Niteliğinde Olmadığı/Sanığın 5271 Sayılı Kanun’un 223/2-a Maddesi Uyarınca Unsurları Yönünden Oluşmayan Suçtan Beraatine Karar Verilmesi Gerektiğinin Gözetilmemesinin İsabetsiz Olduğu )

YARGITAY 8. CEZA DAİRESİ E. 2022/5872 K. 2025/1429 T. 24.2.2025 • SUÇ İŞLEMEYE TAHRİK SUÇU ( Sendika Uzmanı Olarak Görevli Sanığın 2911 Sayılı Kanun Çerçevesinde Usulüne Uygun Şekilde Toplanan Kalabalığa Hitaben Yaptığı Konuşmasının Özü İtibarıyla İşçilerin Hak Arama Hürriyetlerini Kullanmalarına Yönelik Olduğu Sendika Üyelerini Heyecanlandırmak ve Hak Arama Konusunda Cesaretlendirmek Amacına Yöneldiği Bu Amacın Gerçekleşmesi İçin Dikkat Çekici İfadelerin Kullanılmasının Hayatın Olağan Akışına Uygun Olduğunun Kabulü Gerektiği ) • İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ ( Sanığın Yargılamaya Konu Edilen İfadeleri TC Anayasasının 26. Maddesi ve Avrupa İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına Dair Sözleşmenin 10. Maddesiyle Teminat Altına Alınan “İfade Özgürlüğü” Kapsamında Değerlendirildiğinden Sanığın Unsurları Yönünden Oluşmayan Suçtan 5271 Sayılı Kanun’un 223/2-A Maddesi Gereğince Beraatine Karar Verilmesi Gerektiğinin Gözetilmemesi Nedeniyle Sanık Hakkında Kurulan Hükmün Hukuka Aykırı Olduğu ) • HAK ARAMA HÜRRİYETİ ( CD Çözüm Tutanağı Adli Sicil Kaydı Bulunmayan Sanığın Aşamalarda Değişmeyen Konuşmayı Suç İşleme Kastıyla Yapmadığına Sendikada Sendika Uzmanı Olarak Görev Yaptığına Facia Sonrasında İşçilerin Maaşlarını Alamamaları Nedeniyle Haklarını Savunmak Amacıyla Yaptığına ve Bunun Görevinin Parçası Olduğuna Dair Savunmaları Birlikte Değerlendirildiğinde Sendika Uzmanı Olarak Görevli Sanığın 2911 SK Çerçevesinde Usulüne Uygun Toplanan Kalabalığa Hitaben Yaptığı Konuşmasının Özü İtibarıyla İşçilerin Hak Arama Hürriyetlerini Kullanmalarına Yönelik Olduğunun Gözetilmesi Gerektiği )

YARGITAY 8. CEZA DAİRESİ E. 2023/4147 K. 2024/2010 T. 4.3.2024 • BASIN YOLUYLA SUÇ İŞLEMEYE ALENEN TAHRİK ETME SUÇU ( Sanığın Kastının Halkı Suç İşlemeye Tahrik Niteliğinde Olmadığı Hususu Özellikle “Haberi Yapan Gazete Kaostan Besleniyor Biz Bu Oyuna Gelir Miyiz Gelmeyiz” Şeklindeki Bilirkişi Çözüm Tutanağına Geçen İfadelerinden Anlaşıldığı – Sanığın Kastının Halkı Suç İşlemeye Tahrik Etmek Olmadığına Aksine Kaos Yaşanmaması İçin Toplumu Uyarmak Olduğuna Dair Aşamalarda Değişmeyen Savunmaları ile Bu İfadelerin Uyumlu Olduğu/Sanığın Beraati Gerektiği ) • SUÇ İŞLEME KASTI ( Basın Yayın Mensubu Olan Sanığın TV de Yayınlanan Programda Geçen İfadeleri Yargılama Konusu Olduğu – Suç İşleme Kastı ile Hareket Etmeyen Sanığın 5271 Sayılı Kanun’un 223. Maddesinin İkinci Fıkrasının ( C ) Bendi Gereğince Beraatine Karar Verilmesi Gerektiği )

YARGITAY 9. CEZA DAİRESİ E. 2010/13846 K. 2010/12518 T. 13.12.2010 • SUÇ İŞLEMEYE TAKRİK ( Sanıkça Söylenen Sözlerin Genel Nitelikte Olup Somut Bir Eylem Çağrısını İçermediği ve Toplulukça İşlenen Mala Zarar Verme ve Görevi Yaptırmamak İçin Direnme Suçlarında Grubu Azmettirdiğinin Anlaşılamadığı Olayda Oluştuğu ) • BELEDİYE BAŞKAN ADAYININ SÖZLERİ ( “Ölmesi Gereken Yerde Ölmesini Bilmeyen Namerttir Vali İstifa Etsin Bundan Sonra Olacak Olaylardan Vali Sorumludur Ağrı’da Kan Gövdeyi Götürecek” Şeklindeki Konuşmaları – Suç İşlemeye Tahrik Suçunu Oluşturduğu ) • EYLEM ÇAĞRISINI İÇERMEYEN SÖZLER ( Toplulukça İşlenen Mala Zarar Verme ve Görevi Yaptırmamak İçin Direnme Suçlarında Grubu Azmettirdiğinin Anlaşılamadığı Olayda Suç İşlemeye Tahrik Suçunu Oluşturduğu )